<<<strona główna

HISTORIA OŚRODKA ORAZ BIBLIOTEK GMINY MIRCZE

Historia Gminnego Ośrodka Kultury

1 stycznia 1994 roku powołany został do życia Gminny Ośrodek Kultury w Mirczu, z połączenia Ośrodka Kultury Samorządowej z Wiejskim Domem Kultury, do którego weszły biblioteki sieci gminnej. Dyrektorem tej instytucji została mgr Marianna Sobczuk, która przedtem była kierownikiem Biblioteki Gminnej. Upowszechnianie czytelnictwa z szeroko pojętą działalnością kulturalną stało się głównym zadaniem połączonej placówki. GOK dysponuje salą widowiskową, gdzie organizuje różnego rodzaju imprezy dla społeczności lokalnej, natomiast dla organizacji imprez plenerowych jest udostępniany plac obok stadionu. Jednakże GOK z powodzeniem podejmuje się także organizowania imprez w różnych miejscowościach Gminy Mircze. Pod zarząd Ośrodka Kultury przeszedł również najstarszy zespół śpiewaczy na terenie gminy - zespół “ECHO” Koła Gospodyń Wiejskich z Mircza. ( od roku 2018 pod nazwą "Nadbużańskie Echo").  W 2005 roku pod zarząd GOK-u przeszły także dwa następne zespoły śpiewacze: "Szychowianki" i "Górczanki" (zespół "Górczanki" obecnie nie istnieje, członkinie tego zespołu śpiewają w chórze kościelnym w Górce-Zabłocie) . Najmłodszym zespołem działającym pod egidą ośrodka jest zespół wokalny "Arabeska" z Mircza.
Cykliczne imprezy organizowane każdego roku przez GOK i Bibliotekę w Mirczu, to m.in.:
Targi Twórców Ludowych i Sztuki Kulinarnej,
Rodzinny Wieczór w Bibliotece,
Święto Suma w Prehoryłem,
Dożynki Gminno-Parafialne.
Oprócz w/w przedsięwzięć każdego roku organizowane są różnego rodzaju formy kulturalno-oświatowe dla mieszkańców gminy.

HISTORIA GMINNEJ BIBLIOTEKI PUBLICZNEJ w MIRCZU

           Odtworzenie dziejów biblioteki w Mirczu nie jest sprawą prostą, zwłaszcza gdy nie było prowadzonej kroniki biblioteki. Biblioteka w Mirczu powstała na podwalinach małego punktu bibliotecznego w szkole. Pierwszym bibliotekarzem był Jan Radomski, mieszkający do dzisiaj w Mirczu. Ówczesnym zadaniem biblioteki było przede wszystkim rozpowszechnianie nawyku czytania i umiejętności cenienia słowa pisanego oraz zapoznanie z najnowszymi osiągnięciami literatury powojennej.

          Za datę powstania Gromadzkiej Biblioteki Publicznej przyjmuje się dzień 6 stycznia 1950 roku (w tym roku założono księgę inwentarzową księgozbioru biblioteki). Jednakże powojenna historia bibliotekarstwa mireckiego ma swój początek w 1949 roku, kiedy to w Mirczu powstał punkt biblioteczny Biblioteki Powiatowej w Hrubieszowie.

          W roku 1952 Mircze straciło rangę administracyjną i na dwa lata zostało włączone do gminy Miętkie. W tym czasie bibliotekarką była Edwarda Iwaniuk, nauczycielka z Mircza. Po tym czasie wraz z władzami do Mircza powróciła i biblioteka. Opiekę nad księgozbiorem sprawowała pani Swatowska (nie udało się ustalić dodatkowych danych na jej temat).

          W 1956 roku do pracy w bibliotece powraca pani Iwaniuk. W latach 1966-1969, kiedy bibliotekarką była Danuta Miedziocha, zaobserwowano spadek czytelnictwa, który zapewne był spowodowany rozprzestrzenianiem się w tym czasie na wsi telewizji. W roku 1970 biblioteka zmienia swój lokal i do roku 1972 mieści się w domu prywatnym państwa Tomaszewskich przy ul. Kryłowskiej, zaś jej prowadzenie w tym czasie obejmuje Krystyna Podkańska (obecnie Wójcik). W tym czasie na terenie gminy istnieje 9 punktów bibliotecznych. Liczba księgozbioru i czytelników systematycznie wzrasta. Również ilość wypożyczonych książek rośnie i sięga 2662.

          W roku 1973 po reformie administracyjnej przemianowano bibliotekę na Gminną Bibliotekę Publiczną w Mirczu, która objęła przewodnictwo dwóm filiom – w Kryłowie i Starej Wsi. Kolejny raz następuje zmiana lokalu na dom prywatny. Tym razem biblioteka znajduje się w samym centrum miejscowości w domu państwa Krzyżanowskich (również przy ul. Kryłowskiej). Jednak biblioteka dostaje do dyspozycji tylko jedno pomieszczenie, które jest stanowczo za małe dla stale rozrastającego się księgozbioru. Równocześnie spada liczba punktów bibliotecznych. W roku 1980 zostają tylko dwa.          Do 1979 roku bibliotekarką była Grażyna Kapka. W tym czasie biblioteka otrzymuje statut i regulamin. Oprócz stałej pracy z czytelnikami, GBP nawiązała współpracę z placówkami kultury na terenie gminy i sama zaczęła sama organizować różna warianty imprez kulturalnych.

          1 sierpnia 1979 roku kierownictwo nad biblioteką obejmuje Marianna Alicja Hołoś (obecnie Sobczuk). Następnie stworzony zostaje dodatkowy etat dla Zofii Sitarz, która pracowała krótko. Na jej miejsce w roku 1985 zgłasza się Małgorzata Budzińska, pracując do roku 1991. Księgozbiór z liczby 10216 wzrósł do 19213 voluminów, wzrosła również liczba wypożyczeń i czytelników. Wielkim osiągnięcie biblioteki było zajęcie I-go miejsca  w roku 1982 w realizacji V Dekady Czytelniczej „Książka źródłem wiedzy o życiu rodzinnym” oraz zdobycie nagrody w wysokości 30 tysięcy złotych  dla całej sieci bibliotek w gminie.

          Od 1987 do 1989 roku w bibliotece pracuje Tadeusz Sobczuk oraz Małgorzata Budzińska. Biblioteka przenosi się do nowego lokalu w nowym budynku Urzędu Gminy Mircze. Tam otrzymuje trzy pomieszczenia. Niestety nadal jest to zbyt mało zarówna dla ulokowania samego księgozbioru jak i dla prowadzenia dodatkowych form pracy, takich jak czytelnia czy osobny dział dziecięcy. Biblioteka uzyskuje dyplom za wyróżniające wyniki we „Współzawodnictwie Bibliotek Publicznych Województwa Zamojskiego 1987 roku”.

          W roku 1990 po urlopie wychowawczym wraca do pracy Marianna Sobczuk. Wahania w liczbie czytelników i wypożyczeń są niewielkie. Rok później biblioteka zostaje włączona w struktury Ośrodka Kultury Samorządowej w Mirczu, którego kierownikiem została właśnie pani Sobczuk. Zatem do spraw związanych z prowadzeniem doszły dodatkowo obowiązki związane z organizowaniem wszelkich imprez kulturalnych na terenie całej gminy.

          W dniu 1 stycznia 1994 roku ośrodek przemianowano na Gminny Ośrodek Kultury w Mirczu. Biblioteka razem z filiami nadal pozostała w jego strukturach i stan taki trwa do dnia dzisiejszego. W tym samym roku pracę rozpoczyna Krystyna Nieckarz (obecnie Nieckarz-Muzyczka). Rok 1994 był wyjątkowo sprzyjający dla biblioteki. Liczba księgozbioru wzrosła do około 25 tysięcy, zaś liczba czytelników i wypożyczeń wzrosła dwukrotnie. W roku 1997 powstał klub „Klio” zrzeszający ówczesne uczennice VI klasy Szkoły Podstawowej w Mirczu. Dziewczęta razem z panią Dyrektor organizowały różne imprezy.          W roku 2003 do pracy w bibliotece zostaje zatrudniona Katarzyna Stanisławek (obecnie Szabat), zaś w 2007 roku pracę rozpoczyna Damian Otkała. W tym samym roku biblioteka zaczęła komputeryzację księgozbioru. Przez pierwszy rok udało się wprowadzić do bazy 800 rekordów (obecnie prawie 5 tysięcy). Od 15 listopada 2007 roku zaczęto obsługiwać komputerowo czytelników wypożyczających czasopisma. Informatyzację pracy w tym zakresie wprowadziliśmy jako pierwsi w powiecie. 9 lutego 2007 roku biblioteka wraz z ośrodkiem zaczęła istnieć w sieci Internet. Obecnie obsługa procesów bibliotecznych jest w pełni skomputeryzowana. Biblioteka udostępnia także swój katalog książek na stronie internetowej.

          W sierpniu 2009 roku GOK rozpoczął remont zabytkowego drewnianego budynku byłego Urzędu Gminy Mircze. Stało się to możliwe m.in. dzięki środkom pozyskanym z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 w ramach działania „Odnowa i rozwój wsi”. I tak w kwietniu 2010 roku biblioteka wraz z ośrodkiem kultury zmieniła swoją siedzibę na nowy wyremontowany budynek. Dzięki temu przed biblioteką otwierają się nowe możliwości na rozszerzenie pracy kulturalno-oświatowej. Obecnie z księgozbioru korzysta około 500 czytelników, którzy wypożyczają rocznie ponad 11 tysięcy książek i czasopism.

HISTORIA BIBLIOTEKARSTWA W KRYŁOWIE  (opr. m.in. na podstawie wspomnień Władysławy Janusz)

           Od 1593 do 1612 roku istniało w Kryłowie 5-cio klasowe gimnazjum kalwińskie, założone przez Ostrorogów. Wykładali w nim słynni profesorowie tacy jak Mateusz Białobocki czy Baltazar Pankracjusz. Należy więc sądzić, że przy szkole musiała istnieć biblioteka, z której korzystali uczniowie i profesorowie. Nigdzie nie ma wzmianki o losach księgozbioru po zamknięciu szkoły, ale taki istniał na pewno.

          Wiadomo natomiast co się stało z częścią księgozbioru z klasztoru OO Reformatów, który istniał w Kryłowie od 1756 do 1808 roku. Część księgozbioru (ok. 180 voluminów) znajduje się w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej im. Hioronima Łopacińskiego w Lublinie.

          Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku, już we wrześniu 1919 roku w Kryłowie powstała Szkoła Podstawowa III stopnia i od 1925 roku zaczęła istnieć biblioteka szkolna.

          Pierwsze wzmianki o istnieniu biblioteki publicznej w Kryłowie znajdujemy w publikacji „Rocznik Hrubieszowski T. 1/2001. Drugi rozdział autorstwa Bożeny Mączki pt „Biblioteki Publiczne w Hrubieszowie – historia i dzień dzisiejszy” zawiera następującą informację: „Na podstawie porozumienia zawartego w 1925 roku z władzami samorządowymi, oświatowymi i organizacjami społecznymi stworzenie bibliotek gminnych w powiecie hrubieszowskim powierzono Zarządowi Polskiej Macierzy Szkolnej w Hrubieszowie. Powstały wówczas placówki w Białopolu, Grabowcu, KRYŁOWIE, Strzyżowie i Uchaniach, które stały się po 1932 roku, gdy utworzono Centralną Bibliotekę Powiatową, bazami do organizacji stałych bibliotek gminnych”.

          W „Wiadomościach Hrubieszowskich z 1939 roku ukazała się informacja o działalności bibliotek w powiecie hrubieszowskim: „Wydział Powiatowy podaje do wiadomości, iż na terenie powiatu czynne są gminne biblioteki: w Białopolu... w Dołhobyczowie... w Dubience... Grabowcu... w Horodle... w Kryłowie, we wtorki i czwartki od 14:00 do 17:00 oraz w niedziele od 13:00 do 15:00.  Biblioteki posiadają i wypożyczają książki o treści beletrystycznej, poezje, powieści, nowele, opowiadania itp., jak również książki naukowe z różnych gałęzi wiedzy, jak historia, geografia, nauki społeczne, prawo, filozofia, życiorysy, podróże itp. Przy każdej bibliotece znajduje się świetlica zaopatrzona w dzienniki, czasopisma ilustrowane oraz gry towarzyskie, z których każdy czytelnik może korzystać bezpłatnie. Opłata miesięczna za wypożyczanie książek wynosi 15 gr.”

          O działalności biblioteki w Kryłowie świadczą dane statystyczne dotyczące bibliotek stałych w powiecie hrubieszowskim  w okresie od 01 kwietnia 1937 roku do 31 marca 1939 roku.
                            Księgozbiór         Czytelnicy          Wypożyczenia
1937/1938 r.           646                       109                       4905
1938/1939 r.           704                       149                       3996           
Niestety nie udało się ustalić gdzie mieściła się biblioteka, ani kto ją prowadził.

          Gminna Biblioteka Publiczna w Kryłowie została założona 30 października 1949 roku – jak wynika z daty w księdze inwentarzowej z księgozbiorem liczącym 500 tomów.

         Pierwszą bibliotekarką do roku 1954 była pani Leokadia Gutowska. Biblioteka początkowo nie miała własnego lokalu i mieściła się w budynku Urzędu Gminy w Kryłowie, a później w świetlicy. Po dwóch latach dostała samodzielny lokal w starym domu, gdzie zajmowała pokój o powierzchni 10 m2. Bibliotekarka pracowała w systemie ryczałtowym, co oznaczało, że biblioteka była czynna 3 razy w tygodniu. Wyposażona była w trzy regały, dwa stoły i jeden taboret. Księgozbiór stale się powiększał i po otrzymaniu zakupu centralnego w kwietniu 1954 roku liczył już 2351 tomów.

         1 kwietnia 1954 roku pani Gutowska zwolniła się z pracy i w bibliotece zaczęła pracować pani Władysława Janusz (w wieku niespełna 17 lat). Przez dwa lata bibliotekarka nadal pracowała w systemie ryczałtowym. Biblioteka sąsiadowała ze świetlicą i już wtedy wspólnie organizowały przedstawienia teatralne, w których udział brała młodzież, a kilkakrotnie także żołnierze z placówki WOP. Po likwidacji placówki WOP-u w 1956 roku Urząd Gminy przeniósł się do zwolnionego budynku, a biblioteka dostała mały pokoik w dawnej siedzibie Urzędu.

         Początkowo biblioteka otrzymywała książki z zakupu centralnego, które przychodziły pocztą z Warszawy i były to bardzo różne zakupy. Niejednokrotnie w jednej paczce było kilka bądź kilkanaście książek jednego tytułu, a raczej broszur popularnonaukowych, bardzo miernej wartości i właściwie nieadresowanych do czytelników biblioteki. W 1956 roku w wyniku reorganizacji administracji biblioteka zmieniła nazwę na Gromadzką Bibliotekę Publiczną w Kryłowie i przeniosła się do większego pokoju w budynku gminy.

          W latach 60-tych budżet biblioteki przeszedł do budżetu Gromadzkiej Rady i bibliotekarz mógł sam decydować o zakupie księgozbioru. Od tego momentu jakość księgozbioru zaczęła się poprawiać, zwłaszcza dotyczyło  to literatury dziecięcej i młodzieżowej. Najwięcej książek przybyło w 1984 roku, bo aż 926 tomów.

          Terenem pracy biblioteki był obszar całej gminy. Najłatwiejszy dostęp do książki mieli Kryłowianie, dlatego by umożliwić dostęp do literatury mieszkańcom innych miejscowości, biblioteka prowadziła punkty biblioteczne. Najwięcej punktów, bo 6 było w latach 1963-1965. Biblioteka dostarczała wybrany komplet książek do Klubu Książki i Prasy, szkoły czy prywatnego domu, gdzie wybrane osoby wypożyczały książki mieszkańcom wsi. Księgozbiór w punktach liczył średnio od 200 do 300 tomów i był wymieniany częściowo co kwartał. Kierownicy punktów otrzymywali premie kwartalne uzależnione od liczby czytelników i wypożyczeń, a były to niewielkie sumy, bo od 30 do 90 złotych. Punkty biblioteczne znajdowały się w następujących wsiach:
-         Prehoryłe (mieścił się w budynku szkoły, a prowadziła go Teodozja Turek),
-         Małków (również mieścił się w szkole i istniał najdłużej, bo do 1960 roku; punkt ten prowadziły: Helena Barańska i pani Basaj),
-         Małków PGR (tu istniał Klub Książki i Prasy, a prowadziły go Danuta Dziura i pani Bawół),
-         Szychowice (punkt także był zlokalizowany w Klubie Książki i Prasy, prowadziła go m.in. pani Klementyna Biczak, a po pożarze klubu w biurze Spółdzielni Produkcyjnej punkt prowadziła pracownica biura),
-         Gołębie (tu także ulokowano punkt biblioteczny w Klubie Książki i Prasy; prowadziła go pani Sokulska; i chociaż po reformie administracyjnej Gołębie przeszło do gminy Dołhobyczów, to punkt prowadziła biblioteka w Kryłowie, aż do 1987 roku, kiedy został przekazany bibliotece w Dołhobyczowie),
-         Kosmów (ten punkt istniał tylko 3 lata; mieścił się w domu prywatnym sołtysa wsi, a prowadziła go jego córka – pani Kontkiewicz). Transport książek do punktów odbywał się różnie, najczęściej bibliotekarz z paczką książek szedł do punktu pieszo. Dopiero w latach 60-tych gdy pojawiły się autobusy dostarczenie nowości było w większym stopniu łatwiejsze.          W tych latach biblioteka kryłowska prowadziła aktywną pracę kulturalno-oświatową. Istniał wtedy zespół teatralny, który wystawiał sztuki teatralne, biblioteka współpracowała z Kołem Gospodyń Wiejskich organizując wspólnie uroczystości z okazji Dnia Matki, Dnia Kobiet czy Dożynek, ale także przy organizacji Dni Miejscowości (do dziś wspominanych przez mieszkańców Kryłowa i okolic). Ciekawą pracą z czytelnikami były „Wieczory bajek”, na których wyświetlano klatka po klatce przeźrocza. Frekwencja zawsze była duża, dzieci siadały na skrzynkach katalogowych, gazetach lub po prostu na podłodze, a na regale rozpinano kawałek płótna do wyświetlana. Pani Maria Szpytma wspomina, że na zakończenie zawsze musiała być wyświetlona bajka „Kwiat paproci”. Biblioteka organizowała różnorodne konkursy dla czytelników, w których zwycięzcy otrzymywali nagrody książkowe. Po reformie administracyjnej w 1973 roku kryłowska biblioteka weszła w struktury Gminnej Biblioteki Publicznej w Mirczu i tym samym stała się jej filią.

          W 1977 roku Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Zamościu zapoczątkowała cykl imprez czytelniczych pod nazwą „Dekady...”. W sumie było ich pięć, każda pod innym hasłem. We wszystkich biblioteka brała aktywny udział organizując imprezy czytelnicze, wystawy, spotkania i pogadanki.

          30 kwietnia 1991 roku kierownictwo nad biblioteką objęła Wiesława Drączkowska (1 września 1997 roku biblioteka przeniosła się do budynku Szkoły Podstawowej w Kryłowie, gdzie mieści się do dnia dzisiejszego), zaś od 12 lipca 2005 roku pani Maria Szpytma. Od 30 września 2008 roku biblioteką kieruje pani Ewa Kobel. Dziś księgozbiór biblioteki to około 8 tysięcy voluminów, z którego korzysta ok. 200 czytelników, wypożyczając ponad 6 tysięcy książek i czasopism. Biblioteka kryłowska jest niezmiennie obecna w życiu lokalnej społeczności organizując wystawy, lekcje biblioteczne, spotkania z młodzieżą szkolną, konkursy plastyczne i wiedzy. Od listopada 2008 roku rozpoczęto komputeryzację księgozbioru Filii Bibliotecznej w Kryłowie. Obecnie obsługa procesów bibliotecznych jest w pełni skomputeryzowana. Biblioteka udostępnia także swój katalog książek na stronie internetowej GOK Mircze.

HISTORIA BIBLIOTEKI w WISZNIOWIE (kiedyś w STAREJ WSI)

           Gromadzka Biblioteka w Starej Wsi powstała 27 lipca 1963 roku (zgodnie z pierwszym wpisem do księgi inwentarzowej). Pierwszy księgozbiór przywieźli panowie: Tadeusz Leśniak i Adolf Mosiądz, z Powiatowej Biblioteki z Hrubieszowa razem z regałami na książki. Z relacji pana Leśniaka wynika, że do księgozbioru biblioteki został dodatkowo wcielony księgozbiór, który znajdował się w miejscowej szkole podstawowej (wszystkie te książki mieściły się w jednej szafie i były to najprawdopodobniej same lektury).

          Nie ma pewności co do tego, kto prowadził bibliotekę na początku jej istnienia. Przypuszczalnie była to pani Maria Styk (takie nazwisko pojawia się na odbiorze faktury z pierwszym księgozbiorem), późniejsza Maria Wójcik.   Gromadzka Biblioteka otrzymała na swoje potrzeby pomieszczenie w wybudowanej w 1962 roku tzw agronomówce. Następnie została przeniesiona do budynku szkoły podstawowej (niestety nie udało się ustalić w którym roku).

          Według danych statystycznych (w oparciu o Rocznik Hrubieszowski, t. 1/2001) w roku 1965 księgozbiór biblioteki liczył 920 voluminów. Z biblioteki korzystało 132 czytelników, wypożyczając rocznie 628 książek.

          W roku 1968 bibliotekarką została Janina Strawska. Księgozbiór liczył wtedy 1319 voluminów. Rok później kierownictwo nad starowiejską biblioteką objęła Lucyna Boczkowska, a po niej w roku 1974 Stanisław Mielniczuk.

         W 1973 roku po reformie administracyjnej, biblioteka weszła w struktury Gminnej Biblioteki Publicznej w Mirczu i tym samym stała się jej filią. Przypuszczalnie rok później biblioteka została przeniesiona do domu prywatnego Józefa Gierety. W następnym roku bibliotekarką została Alfreda Mielniczuk (żona poprzedniego bibliotekarza – Stanisława).   Do 1975 roku liczba księgozbioru podwoiła się i wyniosła 3042 voluminy. Najprawdopodobniej wtedy biblioteka została przeniesiona ponownie do agronomówki.

          Jak wynika z dokumentacji, w 1977 roku opiekę nad biblioteką objął Tadeusz Bicz, który pracował w niej (jak wynika z jego relacji) do około 1978 roku. Po nim kierownictwo objęła Adela Łoboda, a od roku 1982 bibliotekarką została Celina Rajtak (obecnie Humeniuk). Biblioteka nadal mieściła się w agronomówce i stan ten trwał do końca pracy bibliotekarki, czyli do listopada 1986 roku. Wtedy cały księgozbiór został przeniesiony do domu prywatnego Adama Mosiądza, który opiekował się nim przez zaledwie trzy miesiące. Liczba Księgozbioru wynosiła 7381 voluminów.

          10 lutego 1987 roku bibliotekarzem został Czesław Badyła, który pracuje w filii bibliotecznej do dziś. W następnych latach biblioteka często zmieniała swój lokal, przenosząc się kolejno do agronomówki na parter, zaś następnie na piętro. Potem została przeniesiona do budynku szkoły podstawowej. Ostatecznie biblioteka przeniosła się ponownie do agronomówki (parter).

           Od jesieni 2011 roku filia biblioteczna mieści się w budynku Szkoły Podstawowej im. Mikołaja Kopernika w Wiszniowie. Obecnie księgozbiór biblioteki liczy ok. 6500 książek, z których korzysta ponad 130 czytelników, wypożyczających rocznie blisko 2 tysiące pozycji. Niestety skromne warunki lokalowe nie pozwalają na większe rozwinięcie działalności kulturalno-oświatowej. Obecnie obsługa procesów bibliotecznych jest w pełni skomputeryzowana. Biblioteka udostępnia także swój katalog książek na stronie internetowej GOK Mircze.